Het gezin Bijen in Hengelo

Volgens de volkstelling die in 1830 in de gemeente Hengelo werd gehouden, woonden in huis 399 van de buurtschap Woolde Jan Bijen, landbouwer, 37 jaar, Geziena Lansink, 39 jaar, en hun kinderen Willem en Geertruida Bijen, 4 en 1 jaar. Waar het genoemde huis stond, blijkt niet uit het register.
Wel is duidelijk waar Jan Bijen omstreeks 1870 woonde. Uit kadastrale stukken blijkt dat hij toen opstalhouder was van een huis op perceel B 181 en erfpachter van twee stukken wei- en bouwland op de percelen B 180 en 182. Die percelen lagen bij de huidige Uitslagsweg ten noorden van het centrum van Hengelo. Dat klopt met latere vermeldingen uit het bevolkingsregister, waar ook de Uitslagsweg als adres werd vermeld.
Op het kaartje hiernaast, dat afgeleid is van een plattegrond uit omstreeks 1870, is de Uitslagsweg met rood aangegeven. De Landmansweg, waar later ook leden van de familie Beijen woonden (vermeld op de pagina over de afdeling Beijen-Spekreis) is met groen gemarkeerd. Hoewel het erop lijkt dat de Uitslagsweg eerder bij de buurtschap Achterhoek dan bij de buurtschap Woolde hoorde, stond het huis uit 1870 waarschijnlijk op de plaats waar het gezin Bijen ook in 1830 al woonde.

Bijen en Beijen

Tussen de trouwakten van 1868 en 1871 zit een opvallend verschil: de schrijfwijze van de achternaam van de bruidegoms.
In de trouwakte van Gerrit Jan in 1868 werden zijn achternaam en de naam van zijn vader Jan nog als Bijen geschreven:

Drie jaar later werden Bernardus en Jan ineens Beijen genoemd:

Wat er achter deze verandering zit, is onduidelijk, maar de waarschijnlijkste verklaring is slordigheid. Het ziet ernaar uit dat de oorsprong van de fout al een aantal dagen voor de trouwdag lag, namelijk bij het opmaken van het uittreksel uit het geboorteregister. Bernardus' naam werd daarin als Beijen geschreven, terwijl dat in het originele geboorteregister Bijen was. De ambtenaar maakte in de akte van 1871 trouwens nog een fout: Jan Beijen en Gezina Lansink werden beiden als overleden aangeduid. Dat klopte voor Gezina: zij was in 1867 gestorven. Jan B(e)ijen overleed echter pas in 1879.
Gerrit Jan ondertekende de akte van 1868 niet: hij was "in het schrijven onervaren". Bernardus ondertekende zijn trouwakte wel (als Beijen), maar al te veel schrijfervaring verried zijn handtekening niet.

Na 1871 werd de naam van Jan en zijn nakomelingen in de Hengelose burgerlijke-standsakten doorgaans geschreven als Beijen, al werd er een enkele keer nog Bijen van gemaakt. Jan zelf werd bijvoorbeeld in 1874 bij het overlijden van zijn oudste zoon Willem als Beijen aangeduid, terwijl hij in zijn eigen overlijdensakte in 1879 weer Bijen werd genoemd.
In enkele niet nauw verwante takken in Weerselo en Hengelo bleef de naam Bijen in gebruik. Uit de pagina over de omvang van de families en takken blijkt dat Bijen in Overijssel veel vaker voorkomt dan Beijen.

De volgende pagina gaat over de verdere groei van de Hengelose familie.